| | Wiadomości lokalne z miasta Stalowa Wola i Powiatu Stalowowolskiego. Najnowsze! Najszybciej! Kamera na żywo na panoramę Stalowej Woli na skrzyżowanie Al. Jana Pawła II z ul. KEN Nagrania audio, rozmowy z ciekawymi ludźmi Fotografie z najważniejszych wydarzeń w Stalowej Woli Kanał youtube.stalowka.net - Pierwsza stalowowolska telewizja internetowa Encyklopedia miasta Stalowa Wola Zapowiedzi zbliżających się wydarzeń kulturalnych Baza adresowa najważniejszych firm i instytucji życia publicznego Bezpłatna baza ogłoszeń dla mieszkańców miasta Stalowa Wola jak i Powiatu Stalowowolskiego Twoje konto | | | | | | |  Zasłyszane... | | | | | | | |
| Wiadomości lokalne / Kultura
| | Niedziela, 20 października 2013 r. godz. 20:11 /Magdalena Rodecka/ | O rozwadowskich Żydach i dialogu kultur
 W 1921 roku Rozwadów liczył 2670 mieszkańców, z czego 66% stanowiła ludność żydowska. Zróżnicowana - w zależności od tego, czym się trudnili.
Fot. Jacek Rodecki
|
W Muzeum Regionalnym można nabyć najnowszą publikację autorstwa stalowowolskiej etnolog Elżbiety Skromak pod tytułem "Żyd mój sąsiad. Dialog kultur w przedwojennym Rozwadowie".
Książka Elżbiety Skromak prezentuje wizerunek Żydów, utrwalony w pamięci mieszkańców Rozwadowa (dawne miasteczko, od 1973 dzielnica Stalowej Woli), na podstawie relacji ludzi urodzonych w latach 1924-34 oraz publikacji wspomnieniowych opracowanych zarówno przez Polaków jak i Żydów z Rozwadowa.
To pierwsza tego typu publikacja. - "Ta książka musiała powstać, gdyż przez ponad 70 lat, kiedy zniknął ślad po rozwadowskich Żydach, nie ukazała się żadna pozycja poświęcona tylko i wyłącznie tej społeczności" - twierdzi etnolog z Muzeum Regionalnego Elżbieta Skromak.
Mało kto wie, że w 1921 roku Rozwadów liczył 2670 mieszkańców, z czego 66% stanowiła ludność żydowska. Zróżnicowana - w zależności od tego, czym się trudnili. Najliczniejszą grupą byli drobni handlarze i rzemieślnicy, następnie majętni Żydzi, będący właścicielami magazynów, hurtowni i miejscowego młyna. Najmniejszą grupę stanowili przedstawiciele wolnych zawodów jak adwokaci, czy lekarze. - "Ludność żydowska zamieszkiwała okolice rynku i przylegające ulice. Mniej zamożni mieszkali również poza tym obszarem, często w większym rozproszeniu" - tłumaczy redaktor naukowy z Instytutu Judaistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego dr hab. Leszek Hońdo.
Mimo, iż do Żydów należały między innymi synagogi, domy modlitwy, mykwa i kirkut, większość z obiektów nie przetrwała najazdu Niemców. Płyty nagrobne wykorzystano do wybrukowania ulic i rynku. - "Żydowski Rozwadów przestał istnieć, ale pozostała pamięć po nim" - twierdzi dr hab. Leszek Hońdo.
Elżbieta Skromak zwraca uwagę, że w okresie przedrozbiorowym Rozwadów był ważnym ośrodkiem handlu i rzemiosła. Wykorzystywano obecność rzeki San, przez którą przeprawiano różne towary. Od okolicznej ludności Żydzi kupowali towary, które eksportowali do innych miast, między innymi do Warszawy i Gdańska. Oprócz handlu rozwadowscy Żydzi zajmowali się również pośrednictwem pracy, organizując wyjazdy do pracy do Prus. W późniejszym okresie prowadzili rozlewnię piwa, olejarnię, kaszarnik do produkcji kaszy gryczanej i cegielnię. - "Zajmowali się także usługami hotelowo-gastronomicznymi. Istniały żydowskie jadłodajnie. Mieszanie katolicy trudnili się głównie rzemiosłem i rolnictwem" - wyjaśnia Elżbieta Skromak.
Nie wszystkim Żydom w Rozwadowie żyło się dostatnio. Biedota handlowała drobnym towarem, pracowała najemnie na przykład przy wyładunku towarów na stacji kolejowej, skubaniu drobiu, roznoszeniu mleka. Szczególnie dużą popularnością cieszyły się targi, zwłaszcza organizowane we wtorki, dzięki którym miejscowi Żydzi mieli okazję do bezpośrednich kontaktów z ludnością spoza Rozwadowa. Sprzedawano nie tylko produkty rolnicze, ale i odzież, obuwie, uprząż, narzędzia rolnicze oraz zwierzęta. - "Powszechnym zjawiskiem było udzielanie towaru na kredyt, z którego ludność katolicka korzystała bardzo chętnie. O ile kupujący taki rodzaj zakupu chwalili, tak żydowscy sprzedawcy obawiali się, czy rzeczywiście dojdzie do spłaty długu" - wyjaśnia Elżbieta Skromak.
Dzieci wyznania chrześcijańskiego i żydowskiego edukowały się we wspólnej szkole, aczkolwiek dało się wyczuć dystans wobec Żydów. Dzieci żydowskie uczyły się tak jak pozostali uczniowie, także w soboty, zaś po szkole, popołudniami uczęszczały do szkoły religijnej, gdzie poznawały Torę i jej interpretacje w języku żydowskim. W czasie wolnym zarówno młodzież katolicka jak i żydowska spędzała czas na wspólnych zabawach, na przykład łapiąc chrząszcze, kąpiąc się w Sanie oraz spacerach. Dorośli spotykali się na zabawach tanecznych i w kasynie. - "W mieście natomiast nie było małżeństw mieszanych. Jedynie istniały pogłoski na ten temat" - uważa Elżbieta Skromak.
Rozwadowscy Żydzi świętowali cotygodniowy szabas, Paschę, jesienne "Kuczki", czy "Święto Trąbek". To była okazja, kiedy katolicka ludność przyglądała się im odświętnym strojom. - "Według informatorów część z nich wyróżniała się: mężczyźni mieli brody i ubierali się w długie kaftany, zawsze nakrywali głowę czapką, kapeluszem lub jarmułką. Był to opis przede wszystkim religijnych chasydów" - wyjaśnia etnolog Skromak.
"Żyd mój sąsiad" tłumaczy autorka ma na celu nie tylko przywrócenie pamięci, ale również obalenie mitów i stereotypów na temat ludności żydowskiej, mieszkającej w dawnym Rozwadowie. Pozycję uzupełniają zdjęcia archiwalne i współczesne oraz plan Rozwadowa. Zestawiona została także obszerna bibliografia. Całość wydana jest w dwóch językach: polskim i angielskim. Książkę można nabyć w Muzeum Regionalnym w Stalowej Woli.
| | |
Jeżeli masz jakieś ciekawe informacje, chcesz przekazać coś ważnego,
coś interesującego, nie wahaj się - napisz do nas: redakcja@stalowka.net |
|
| Czwartek, 24 października 2013 r. godz. 09:39
~Kubuś  | Tyś nie psycholog,lecz psychiczny.Jak to suię stało,że zdjęli Ci twarzowy kaftanik w Twoim pokoiku bez klamek z żelaznymi firankami a na dodatek pozwolili i wyklepać swoje frustracje? |
 0 0 | Środa, 23 października 2013 r. godz. 22:29
~Jakub | Jestem ciekaw czy ksiazka ta wspomia o histori, a dokladnie o incydecie wtargniecia niemcow do rozwadowa, kiedy to tutejsi zydzi obawiajac sie o swoje interesy oblewali cofajacych sie polskich zolnierzy/partyzantow wrzadkiem celem przepedzenia ich. |
00 | Środa, 23 października 2013 r. godz. 18:58
~zaniepokojona | Kogo pierwszego pan psycholog skierowałby na terapie |
00 | Środa, 23 października 2013 r. godz. 17:26
~psycholog do komentujących | a teraz usiądź spokojnie, posłuchaj jak bije Twoje serce, wycisz się, licz 1.., 2...,3..., oddychaj równomiernie, zapomnij o problemach, złych snach, polityce, ciiiiii, odpływasz... wiem że 8 milionów Polaków ma problemy psychiatryczne ale tym się też nie martw Ty podjąłeś już leczenie, i jeszcze raz zacznij liczyć powoli raz, dwa, trzy aż uspokoisz oddech. I nie martw się o pieniądze ta terapia jest za darmo. Do zobaczenia. |
00 | Środa, 23 października 2013 r. godz. 13:24
~Wasylek | Obywatel swiata kto kogo kryje Ty krzyzowke czy krzyzowka ciebie geju. |
00 | Środa, 23 października 2013 r. godz. 13:21
~Felek rozwadowski | Ty obywatel Israela!Wiem ilu,także wiem ilu kryptożydów ukrywa się pod polskimi nazwiskami,wiem ilu żydów działało na szkodę RP ,wiem jaki procent żydów był w UB,wiem ilu Polaków-patriotów zamęczyli zydzi w kazamatach UB,wiem ile polskich Rodzin zostało wymordowanych za pomoc żydom w czasie okupacji,wiem,że żydzi z USA nic nie zrobili w sprawie wykupienia swoich rodaków z obozów,wiem,że te medale to pikuś w porównaniu z represjami i9 konsekwencjami za ukrywanie żydów,Wiem,że teraz szukają kozłów ofiarnych wśród Polaków/Gross/aby zdeprecjonować ich zaangażowanie w akcji ratowania żydów przez Niemcami.,aby ukryć swoje bandyckie wydawanie Polaków-sąsiadow w rece NKWD w 1939 roku,aby ukryć żydowskie partyzantki mordujące polskie rodziny/Koniuchy/
Czy mam Ci podać więcej przykładów czosnkowo-cebulowy obywatelu wyznania handlowego?
Tylko dwóch żydów było polskimi patriotami:Szapsel Rotholc,bokser wagi muszej ktory przed wojna walczyl w polskich barwach i Korczak. |
00 | Środa, 23 października 2013 r. godz. 09:44
~obywatel swiata | Felek a wiesz co to jest ''sprawiedliwy wśród narodów świata '' i ilu polaków nagrodzono tą nagrodą |
00 | Środa, 23 października 2013 r. godz. 08:04
~FELEK Z rOZWADOWA | Kto finansuje wydawanie tak niepotrzebnych książek?Ile w Izraelu wydano publikacji o Polsce?ZERO!!!!
Oto czym jest słynny "dialog kultur"PROPAGOWANIEM ŻYDOSTWA. |
00 | Środa, 23 października 2013 r. godz. 06:26
~Polak | obywatel świata i krzyżówka to para nierasowych obrzezanych kundli wielorasowych.Powstaliście PO stosunku Bedronia z Bauerem/ksywa Glonojad/Jesteście karykaturą człowieka.Krzyżówka to odpowiednia nazwa dla takich jak wy.Skrzyżowanie żyda z pedałem oto czym jesteściew:) |
00 | Wtorek, 22 października 2013 r. godz. 21:45
~obywatel swiata | Rehorowska i Polak -para doskonała |
00 | Wtorek, 22 października 2013 r. godz. 20:32
~krzyżówka | Polak masz taki dar przekonywania jak drobny żyd chcący wepchnąć swój towar. Na bank płynie w twoich żyłach krew Aszkenazyjska, pewnie krew Rusinów( bo nie odpuścisz) a na pewno Kałmuków (porażająca moc argumentacji). |
00 | Wtorek, 22 października 2013 r. godz. 13:08
~Polak | Przez takich tolerancyjnych półgłówków jak jwa mamy kryzys finansowy,żydostwo u władzy gnębiące gojów i wyprzedaż dóbr narodowych.Ty jesteś sam chory na głupotę,z której tylko Rabin może Cie wyleczyć poprzez transplantacje napletka i rozumu od cadyka.Obrzezali Ci ptaka a przy okazji rozumek.Szalom!!! |
00 | Wtorek, 22 października 2013 r. godz. 11:33
~jwa | Do osoby POLAK - są choroby na które nie ma lekarstwa np-nienawiść .Osobo podpisująca sie POLAK twoje słownictwo jest mi obce obrażasz wielu ludzi. Życzę ci szczęścia i powrotu do zdrowia .ŻEGNAM |
00 | Wtorek, 22 października 2013 r. godz. 09:53
~Polak | Do Icka o ksywce jwa.Dialog kultur odbywa się w Palestynie,a od 1945 do 1956 odbywal się w kazamatach UB,gdzie niszczono polskich patriotow i kwiat polskiej młodzieży.
Obydwa te dialogi kontrolowane przez imigrantow żydowskich na terenach dla nich obcych etnicznie.Mieszanie ras to zboczenie,ktore tworzy metysow,mulatow ,mechesow i inne wielorasowe kundle czlowiecze |
00 | Wtorek, 22 października 2013 r. godz. 09:06
~jwa | DO osoby która podpisuje sie POLAK -to jak zwracasz sie do mnie i twoje słownictwo świadczą o twojej kulturze - i nie zmieniaj tematu napisałeś 'mieszanie RAS to samo zło' to są twoje słowa |
00 | Wtorek, 22 października 2013 r. godz. 06:55
~Polak | do Icek jwa:Dlaczego piep.zysz oszołomie nie na temat?Co ma wspólnego zagazowanie ludzi z mieszaniem kultur?Tyle wspólnego ile rum z rumakiem i koń z koniakiem.
A co daje mieszanie kultur to widać w Wlk.Brytanii ,Francji,Belgii czy Holandii.Element napływowy żada przywilejów większych niż autochtoni mają,co jesty przecież nierealne.A gdy ich nie dostaje wychodzi na ulice,pali samochody,rabuje sklepy i drze się kiedy policja usiłuje zaprowadzić porządek.
Daruj,ale skoro tego nie widzisz to oględnie mówiąc jesteś głuchoniemym ślepcem.
Oto co daje mieszanie kultur. |
00 | Wtorek, 22 października 2013 r. godz. 06:52
~historyk | Zydów mordowali Niemcy a ci którzy przeżyli zawdzięczają to Polakom. |
00 | Poniedziałek, 21 października 2013 r. godz. 19:35
~jwa | Do ''Polak'' czy wiesz ilu POLAKÓW zagazowano spalono żywcem czy widziałeś zdjęcia dzieci zabieranych matkom i prowadzonych do komór gazowych czy wiesz kto to robił bo uważał tak jak ty że mieszanie ras to samo zło to HITLER i tak sie podpisuj a nie POLAK bo to wstyd żeby ktoś kto tak sie podpisuje głosił takie poglądy |
00 | Poniedziałek, 21 października 2013 r. godz. 16:30
~Jewish Embassy za 1000 szekli | Pani Skromak.Jak się naprawdę nazywasz? |
00 | Poniedziałek, 21 października 2013 r. godz. 16:28
~Polak | Kozlowski!Ty chyba kozł.....tfu..kozikiem chrzczony jesteś!!!
Samym w sobie złem jest mieszanie kultur.Stąd rozruchy i morderstwa muzułmańskie.Walka o przywileje i tworzenie swojej"kultury"w krajach przez imigrantów,mieszanie ras to samo zlo. |
00 | Poniedziałek, 21 października 2013 r. godz. 14:05
~aaa | do kozłowskiego: taaa... na ulicach paryża, londynu... widać w szczególności poparcie dla twojej tezy o muzułmanach... |
00 | Poniedziałek, 21 października 2013 r. godz. 09:23
~Mecenas | Zapytałem kiedyś znajomą żydówkę,czemu jej rodacy nie wracają do Israela,tylko siedzą w Polsce i innych krajach.Wobec tego,że chodziliśmy razem do ogólniaka,a ona w 1965 wyjechała do Hajfy odpowiedziała szczerze:BO W ISRAELU WSZYSCY MUSIMY PRACOWAĆ A W POLSCE I INNYCH KRAJACH PASOŻYTUJEMY NA GOJACH"
Oto dialog kultur. |
00 | Poniedziałek, 21 października 2013 r. godz. 09:01
~Antyicek | Ile jeszcze razy będziecie pisać o tym narodzie wyznania handlowo-czosnkowo-bandyckiego?
Już pisaliście,więc wystarczy. |
00 | Poniedziałek, 21 października 2013 r. godz. 08:59
~Maniek Kitajec | do Kozłowski/?/
No i skutki tej tolerancji odczuwamy do dziś.Wrzaski i roszczenia Przedsiebiorstwa"HOLOCAUST'MAnipulacje i wyolbrzymianie ilości żydów zamordowanych w czasie II wojny światowej,przekłamania w sprawie mordowania żydów przez Polaków/Gross,żona Boniego i inne żydowskie postaci/.Niewdzięczność żydowska przez ich obywateli ocalownych przez Polaków przed Niemcami,bezczelnośc i buta panoszenia się w Polsce. |
00 | Poniedziałek, 21 października 2013 r. godz. 07:34
~biały murzyn | Nie było tak kolorowo jak podaje artykuł jeśli chodzi o wspólne relacje. A świadczyć mogą o tym proste przykłady, jak poniżej. Pracownicy Zakładów Południowych (HSW) aby podjąć zatrudnienie musieli spełnić warunek wyznania rzymsko-katolickiego (co automatycznie eliminowało jako pracowników Żydów). Targ w Stalowej Woli też nie bez powodu odbywał się w sobotę. Ogólnie narody polski i żydowski długo żyły obok siebie ale nigdy nie żyły ze sobą. |
00 | Niedziela, 20 października 2013 r. godz. 23:07
~jola67 | nasi prezydenci maja korzenie zydowskie i zony zydowki,Kwasniewski,Kaczynski i teraz jasnie pan hrabia Komorowski. |
00 | Niedziela, 20 października 2013 r. godz. 22:49
~Darts | Nie da się być tolerancyjnym względem Rehory |
00 | Niedziela, 20 października 2013 r. godz. 21:54
~Kozłowski | I właśnie Rozwadów jest bardzo dobrym przykładem gdzie mogą żyć ludzie wyznający różne religie razem i w spokoju. (Jeden taki Żyd z Rozwadowa był nawet oficerem Wojska Polskiego). Zresztą Polska zawsze słynęła z tolerancji religijnej i jeżeli już ktoś się ma uczyć tolerancji to nie y od europejczyków, ale oni od nas. W Polsce na ten przykład już w XVII wieku żyli muzłumanie sprowadzeni przez Sobieskiego, nadano im szlachectwo i służyli w wojsku i jakoś nikt nikomu nie odciął głowy maczetą z tego powodu. Bo to zależy jak się traktuje ludzi. Jeżeli normalnie to i inni też się zachowują normalnie(przykład polskich Żydów i muzłumaninów), a jak tak jak w Europie zachodnie jako potencjalnych wrzodów, to jest tak jak jest. |
00 |
| | | | |
|
|
